W dniu 5 maja 2023 r., rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z wnioskiem o znowelizowanie przepisów związanych ze świadczeniem motywacyjnym, o którym mowa w art. 120a ustawy o Policji. Niemal dwa miesiące wcześniej z podobnym wnioskiem do Ministra wystąpił Zarząd Główny NSZZ Policjantów.
Problemom związanym z brakiem przepisów pozwalających na przywróceniu świadczenia motywacyjnego za czas, w którym policjant tego świadczenia nie otrzymywał ze względu na wszczęte przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe lub postępowanie dyscyplinarne, jeśli prawomocnie zakończyły się one uniewinnieniem, NSZZ Policjantów poświęcił miejsce w „Pakiecie dla Policji 2023”.
Charakteryzując problem i przedstawiając jego rozwiązanie, Zarząd Główny stwierdził, że świadczenie to okazało się wyjątkowo skuteczne w motywowaniu najbardziej doświadczonych policjantów do jeszcze dłuższej służby. Mimo wszystko, w opinii NSZZ Policjantów przepis wymaga pewnej korekty. Okazało się bowiem, że proces przyznawania tego świadczenia, a konkretnie odmowy przyznania lub stwierdzenia ustania prawa do jego wypłaty ze względu na wszczęte postępowanie karne w sprawie o przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe lub postępowanie dyscyplinarne (ust. 7 pkt 2 i ust. 8) nie są do końca sprawiedliwe. Niesprawiedliwość zacytowanych uregulowań polega na tym, że nawet po całkowitym uniewinnieniu od zarzutów lub oskarżeń policjant ponosi ujemne konsekwencje, ponieważ przepis nie gwarantuje zwrotu utraconego świadczenia za czas trwania postępowania karnego lub dyscyplinarnego. Propozycję rozwiązania tego problemu Zarząd Główny NSZZ Policjantów zawarł we wniosku do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 marca 2023 r. (Zał. nr 2, pismo L.dz. ZZ-56/2023). Zakłada ona dodanie uregulowania o treści: „jeżeli postępowanie karne lub postępowanie dyscyplinarne, o którym mowa w art. 120a ust. 7 pkt 2, zostało prawomocnie zakończone uniewinnieniem lub umorzeniem postępowania, a jednocześnie policjant spełnia warunki uprawniające do przyznania mu świadczenia motywacyjnego, niezwłocznie wydaje się decyzję przyznającą świadczenie motywacyjne z uwzględnieniem okresu w jakim policjant otrzymałby świadczenie motywacyjne, gdyby nie wszczęto wobec niego postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego.”
W uzasadnieniu powyższego wniosku stwierdzono, że obecnie obowiązujące przepisy w zakresie warunków przyznawania policjantom świadczeń motywacyjnych, są dyskryminujące, a sformułowania przyjęte w ustawie o Policji w sposób istotny ograniczają uprawnienia jednostki.
Policjant ze stażem w służbie powyżej 25 lat, otrzymujący w myśl przepisów świadczenie motywacyjne, w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe lub postępowanie dyscyplinarne zostaje świadczenia obligatoryjnie pozbawiony. Jeżeli przed wszczęciem jednego z powyżej wskazanych postępowań policjant nabył prawo do przyznania świadczenia, niezwłocznie wydaje się decyzję stwierdzającą ustanie prawa do wypłaty tego świadczenia. Jeśli natomiast policjant nabył uprawnienia w trakcie trwania jednego z powyżej wskazanych postępowań, nie wydaje się decyzji przyznającej świadczenie. Po prawomocnym zakończeniu postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego, w świetle uregulowań obecnie obowiązujących, policjant nie może liczyć na zwrot tego świadczenia, nawet pomimo zakończenia postępowania w drodze uniewinnienia lub umorzenia, a w przypadku postępowania dyscyplinarnego, w razie ukarania karą łagodniejszą, niż kara wydalenia ze służby.
Powyższe uregulowania stoją w kontrze do naczelnych zasad postępowania karnego. Zasada proporcjonalności nakazuje bowiem organom państwowym użycie jedynie takich środków, które są niezbędne dla osiągnięcia konkretnego celu. Oznacza to, że organy państwowe mają osiągać cel, który służy społeczeństwu, jak najmniejszym jego oraz poszczególnych jednostek kosztem. Nadto zasada domniemania niewinności determinuje traktowanie oskarżonego jako niewinnego, do czasu, aż jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem. Powyższe nakazy, obowiązujące w trakcie trwania procesu, zobowiązują do określonych działań. Wywodzić z nich wprost należy, iż osoba, uznana prawomocnie za niewinną czynów jej zarzucanych, osoba wobec której umorzono toczące się postępowanie, względnie funkcjonariusz wobec, którego orzeczono prawomocnie karę dyscyplinarną łagodniejszą od kary wydalenia ze służby, winna bezwarunkowo nie musieć ponosić negatywnych konsekwencji wszczętego wobec niej postępowania.
Obecne uregulowania ustawowe, określające wysokość świadczenia motywacyjnego na kwotę 1500 zł miesięcznie lub nawet 2500 zł miesięcznie, sprawiają, iż policjant pozbawiony świadczenia traci od 18 000 zł do 30 000 zł w skali roku, co jest kwotą niebagatelną. Warto zaznaczyć, że tego typu postępowania jak pokazuje rzeczywistość są prowadzone często przewlekle, co powoduje ze straty finansowe dla konkretnego policjanta oraz jego rodziny są bardzo dotkliwe.
Zawarta we wniosku propozycja sprowadza się do powielenia tej samej instytucji, która znalazła swoje ustawowe odzwierciedlenie w odniesieniu do policjanta zawieszonego w czynnościach służbowych, któremu zawiesza się 50% ostatnio należnego uposażenia, ale po zakończeniu postępowania karnego lub dyscyplinarnego, będącego przyczyną zawieszenia w czynnościach służbowych, policjant otrzymuje zawieszoną część uposażenia oraz obligatoryjne podwyżki wprowadzone w okresie zawieszenia, jeżeli nie został skazany prawomocnym wyrokiem sądu lub ukarany karą dyscyplinarną wydalenia ze służby (art. 124 ust. 2 u.o.p.).
Poniżej zamieszczamy wniosek ZG NSZZ Policjantów skierowany do MSWiA w dniu 24 marca 2023 r. oraz wystąpienie RPO z dnia 5 maja 2023 r.
Biuro Prasowe ZG NSZZ Policjantów
