Realizacja prawa do lokalu nastąpić może albo przez wydanie decyzji o jego przydziale w miejscowości, w której policjant stale pełni służbę lub w miejscowości pobliskiej, albo przez przyznanie określonych w ustawie świadczeń pieniężnych.
Policjantowi w służbie stałej przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych. Tak wynika z art. 88 ustawy o policji (dalej uop).
Dla funkcjonariusza i jego rodziny
Nie oznacza to jednak, że organy Policji muszą zapewnić mieszkania wszystkim policjantom. Prawo to jest wyraźnie powiązane z przesłanką niezaspokojenia potrzeby mieszkaniowej uprawnionego funkcjonariusza. Jeżeli zatem policjant ma odpowiednie mieszkanie w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, to cel przepisu, jakim jest niewątpliwie to, aby policjant mieszkał blisko miejsca gdzie pełni służbę, jest osiągnięty, a wobec tego prawo do lokalu, o którym mowa w art. 88 uop nie powstaje (uchwała NSA z 29 marca 1999 r. OPS 1/99.)
Zresztą funkcjonariusze, którzy takie prawo posiadają też nie zawsze mogą liczyć na otrzymanie odpowiedniego lokum (potrzeby są większe niż posiadane Policję zasoby mieszkaniowe). Dlatego ustawa o Policji, przewiduje także inne zastępcze formy, w jakiej udzielana być może funkcjonariuszom pomoc mieszkaniowa. Należą do nich, poza przydziałem lokalu (art. 90 ust. 1 uop), czy prawem do pomocy finansowej na jego uzyskanie (art. 94 uop), także prawo do równoważnika pieniężnego za brak lokalu (art. 92 ust. 1 uop).
Członkami rodziny policjanta są pozostający z nim we wspólnym gospodarstwie domowym: małżonek, dzieci (własne lub małżonka, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej) pozostające na jego utrzymaniu, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 25 lat życia) oraz rodzice policjanta i jego małżonka będący na jego wyłącznym utrzymaniu lub jeżeli ze względu na wiek albo inwalidztwo, albo inne okoliczności są niezdolni do wykonywania zatrudnienia. Za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.
Liczy się czas dojazdu
Za miejscowość pobliską, ustawa o policji uznaje natomiast miejscowość, z której czas dojazdu do miejsca pełnienia służby i z powrotem środkami publicznego transportu zbiorowego, zgodnie z rozkładem jazdy, łącznie z przesiadkami, nie przekracza w obie strony dwóch godzin, licząc od stacji (przystanku) położonej najbliżej miejsca zamieszkania do stacji (przystanku) położonej najbliżej miejsca pełnienia służby bez uwzględnienia czasu dojazdu do i od stacji (przystanku) w obrębie miejscowości, z której policjant dojeżdża, oraz miejscowości, w której wykonuje obowiązki służbowe.
Przy czym pojęcie czasu dojazdu, użyte w definicji „miejscowości pobliskiej” powinno uwzględniać najdogodniejsze dla policjanta połączenia w powiązaniu z godzinami jego służby, tak, aby czas pozostawania poza miejscem zamieszkania był jak najkrótszy (wyrok WSA w Krakowie z 21 lutego 2008 r., III SA/Kr 1007/07).
Ani domu, ani mieszkania
Szczegółowe zasady przyznawania policjantom równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego określa rozporządzenie z 28 czerwca 2002 r. Zgodnie z nim równoważnik ten przyznaje się policjantowi w służbie stałej, jeżeli w miejscu pełnienia służby lub w miejscowości pobliskiej on sam lub członkowie jego rodziny, nie posiadają:
– lokalu mieszkalnego przydzielonego na podstawie decyzji administracyjnej;
– spółdzielczego lokalu mieszkalnego, w tym lokatorskiego lub własnościowego, oraz spółdzielczego lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie umowy najmu;
– lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie umowy najmu, stanowiącego mieszkaniowy zasób gminy lub innych jednostek samorządu terytorialnego, lokalu stanowiącego własność Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych albo pozostającego w zasobach towarzystw budownictwa społecznego;
– lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie umowy najmu innego niż wymieniony wyżej, dla którego stawka czynszu za 1 m2 powierzchni użytkowej lokalu nie jest wyższa od stawki ustalonej przez gminę – dotyczy to również mieszkań o powierzchni użytkowej przekraczającej 80 m2;
– domu jednorodzinnego, domu mieszkalno-pensjonatowego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, będącego przedmiotem własności lub współwłasności policjanta lub członków jego rodziny
– tymczasowej kwatery.
Normy muszą być zachowane
Samo posiadanie lokalu nie musi przesądzać o braku prawa do równoważnika. Jak uznał, bowiem NSA w wyroku z 14 grudnia 2011 r. (I OSK 1146/11) przesłanka nieposiadania lokalu mieszkalnego, warunkująca przyznanie równoważnika pieniężnego, winna być odnoszona, do pojęcia lokalu mieszkalnego, o którym mowa w art. 88 i 89 uop, czyli lokalu spełniającego wymogi określone w przepisach, a dotyczące norm zaludnienia.
Oznacza to, że jeśli policjant jest uprawniony do otrzymania lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji o przydziale, a takiego lokalu z zasobów mieszkaniowych Policji mu nie przydzielono, to nie można odmówić mu równoważnika za brak lokalu mieszkalnego, jeżeli posiadane przez niego lub jego małżonka mieszkanie nie zapewnia przysługujących im norm zaludnienia. Chodzi tu o normy wynikające z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 maja 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad przydziału, opróżniania i norm zaludnienia lokali mieszkalnych oraz przydziału i opróżniania tymczasowych kwater przeznaczonych dla policjantów (tekst jedn. DzU z 2013 r. poz. 1170 ze zm.)
Przesłanki negatywne
Ustawa pragmatyczna określa też sytuacje, kiedy równoważnik pieniężny za brak lokalu mieszkalnego nie może być funkcjonariuszowi przyznany. Będzie tak, jeżeli policjant w służbie stałej:
– utracił lub zrzekł się prawa do zajmowanego dotychczas lokalu mieszkalnego lub domu,
– otrzymał pomoc finansową na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem policjanta przeniesionego do służby w innej miejscowości;
– jego małżonek otrzymał pomoc, o której mowa w punkcie powyżej,
– bezzasadnie odmówił przyjęcia lokalu mieszkalnego odpowiadającego przysługującym mu normom zaludnienia i znajdującego się w należytym stanie technicznym i sanitarnym;
– w miejscu pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej zajmuje lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość lub dom jednorodzinny (część domu) albo spółdzielczy własnościowy lokal mieszkalny będące przedmiotem spadku, jeżeli udział w spadku odpowiada co najmniej dwóm normom zaludnienia.
Trzeba złożyć wniosek
Ustalenia uprawnień policjanta do równoważnika pieniężnego dokonuje się na podstawie oświadczenia mieszkaniowego, którego wzór stanowi załącznik do rozporządzenia z 28 czerwca 2002 r. Przy czym równoważnik może zostać wypłacony także za okres wcześniejszy. Jak stwierdził, bowiem WSA w Gliwicach w wyroku z 12 lutego 2014 r. (IV SA/Gl 795/13) nie można zgodzić się, że równoważnik za brak lokalu mieszkalnego można przyznać tylko za okres od dnia złożenia „oświadczenia mieszkaniowego” wraz z wnioskiem o wypłatę tego równoważnika. Taki pogląd jest w świetle przesłanek art. 92 ust. 1 uop niezasadny i nietrafny. Równoważnik pieniężny za brak lokalu mieszkalnego w miejscu pełnienia służby stałej lub w miejscowości pobliskiej przyznaje się w drodze decyzji administracyjnej po złożeniu wspomnianego oświadczenia mieszkaniowego, ale za okres od daty istnienia ustawowych przesłanek do jego otrzymania przez funkcjonariusza.
Nie raz na zawsze
Uprawnienie do równoważnika może też być weryfikowane. O każdej zmianie mającej wpływ na uprawnienia do otrzymania równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego albo na jego wysokość policjant ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić przełożonych, składając nowe oświadczenie mieszkaniowe.
Ważne
W razie zbiegu uprawnień policjanta i jego małżonka do równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego przysługuje jeden korzystniejszy równoważnik.
podstawa prawna: art. 88, art. 92 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn. DzU z 2015 r. poz. 355 ze zm.), podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 28 czerwca 2002 r. w sprawie wysokości i szczegółowych zasad przyznawania, odmowy przyznania, cofania i zwracania przez policjantów równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego (tekst jedn. DzU z 2013 r. poz. 1130)
Normy zaludnienia
Lokal mieszkalny przydziela się policjantowi według norm zaludnienia:
– dla policjanta posiadającego rodzinę – po jednej normie zaludnienia dla policjanta i każdego członka jego rodziny. Przy czym policjantowi powołanemu lub mianowanemu na stanowisko służbowe zaszeregowane w grupie od 14 do 16 przysługują trzy normy zaludnienia, a policjantowi powołanemu lub mianowanemu na stanowisko służbowe zaszeregowane w grupie od 9 do 13a – dwie normy zaludnienia.
– dla policjanta samotnego – dwie normy zaludnienia. A w przypadku policjanta powołanego lub mianowanego na stanowisko służbowe zaszeregowane w grupie od 14 do 16 – trzy takie normy.
– Norma zaludnienia przysługująca policjantowi wynosi od 7 do 10 m2 powierzchni mieszkalnej, którą stanowi powierzchnia pokoi znajdujących się w lokalu mieszkalnym.
Małgorzata Jankowska www.rp.pl
