W sobotę 31 sierpnia 2024 roku w Lesku odbyły się uroczystości patriotyczne z okazji 85. rocznicy bohaterskiej śmierci post. Wiktora Szwagla. Policjant Województwa Śląskiego jest jedną z pierwszych ofiar II Wojny Światowej. Na leskim starym cmentarzu nagrobek post. Szwagla, decyzją Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, został wpisany do ewidencji “grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski”. W uroczyści wziął udział Rafał Jankowski, Przewodniczący Zarządu Głównego NSZZ Policjantów w Warszawie.
Wiktor Szwagiel urodził się 27 lutego 1898 roku w Lesku na Podkarpaciu. Swoją młodość oprócz nauki w szkole powszechnej poświęcił działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (gniazdo w Lesku). Jego rodzice (Michał Szwagiel i Waleria z domu Słotwińska), jak i wspomniana organizacja ukształtowali w nim poczucie miłości do Polski. Po uzyskaniu pełnoletności został powołany do wojsk austro-węgierskich i skierowany na front włoski aż do zakończenia działań wojennych. Po powrocie z wojny wstąpił w szeregi miejscowej milicji, a następnie do żandarmerii, z którymi bronił Leska przed atakami ukraińskich bojówek od grudnia 1918 do września 1919 roku. Po unormowaniu sytuacji został ponownie powołany do Wojska Polskiego, gdzie służył w jednostkach kwatermistrzowskich. Na swoją prośbę został przeniesiony do Żandarmerii Wojskowej w Krakowie, a następnie w Rzeszowie. W okresie służby w tych jednostkach brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, za którą został odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych. W 1922 roku po powrocie do swojego rodzinnego Leska pracował w wyuczonym zawodzie kowala. Po dwóch latach, szukając najprawdopodobniej lepszego życia dla siebie i rodziny, zgłosił się do służby w Policji Województwa Śląskiego, do której został przyjęty 16 sierpnia 1924 roku. Przez cały okres służby był wzorowym funkcjonariuszem. Począwszy od 1924 roku, do sierpnia 1939 pełnił służbę w Komisariacie Szarlej, przemianowanym po połączeniu gmin Szarlej i Piekary Wielkie na Komisariat Piekary Śląskie.
14 sierpnia, Wiktor Szwagiel otrzymał rozkaz przechwycenia jednego z głównych podejrzanych z Piekar Śląskich – Marcina Adamczyka zatrzymanego na przejściu granicznym Szarlej Wschód (obecnie ulica Stara, na połączeniu z ulicą Witczaka w Bytomiu). Po przechwyceniu aresztanta skierował się wraz z nim w stronę piekarskiego komisariatu (gmach przy ulicy Bytomskiej 88, odległość ok. 2,5 km). Na wysokości bramy wjazdowej do Szpitala Spółki Brackiej (dziś Szpital Chirurgii Urazowej im. J. Daaba), prowadząc podejrzanego, Wiktor Szwagiel nieświadomie minął uzbrojonych wspólników aresztanta, którzy na wieść o policyjnej łapance próbowali przebić się do niemieckiego Bytomia. Wykorzystując zaistniałą sytuację, członkowie Freikorpsu Paweł Kaleta oraz Bernardy Celary postanowili uwolnić wspólnika. Po wyminięciu funkcjonariusza Kaleta wyciągnął broń i czterokrotnie oddał strzał w plecy Wiktora Szwagla. Wiktor Szwagiel zginął na miejscu, pozostawiając dwójkę dzieci Wandę i Kazimierza oraz żonę Marię. Jego pogrzeb zaplanowany na 17 sierpnia przerodził się w olbrzymią manifestację patriotyczną, na którą przybyli goście z terenu całego kraju. Wiktor Szwagiel w dniu pogrzebu został pośmiertnie odznaczony przez wojewodę śląskiego dr. Michała Grażyńskiego Brązowym Krzyżem Zasługi. Wiktor Szwagiel spoczywał na szarlejskim cmentarzu do lat 70. Po śmierci jego żony został ekshumowany i przeniesiony do wspólnego grobu znajdującego się w rodzinnym Lesku.
W uroczystości zorganizowanej przez Zarząd Wojewódzki Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów Województwa Śląskiego oraz Zarząd Wojewódzki Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów w Rzeszowie udział wzięli m.in. Zastępca Komendanta Wojewódzkiego w Rzeszowie insp. Jacek Juwa, Komendant Miejski Policji w Jaworznie insp. dr Piotr Uwijała, Komendant Miejski Policji w Piekarach Śląskich insp. Paweł Dratwiński, Dowódca Oddziału Prewencji Policji w Rzeszowie insp. Jacek Maślanka, Komendant Powiatowy Policji w Ustrzykach Dolnych podinsp. Robert Gęborys, Komendant Powiatowy Policji w Sanoku nadkom. Tomasz Balawajder, I Zastępca Komendanta Powiatowego Policji w Lesku nadkom. Paweł Rysz, Przewodniczący Zarządu Głównego NSZZ Policjantów kom. Rafał Jankowski, przedstawiciel Zarządu Wojewódzkiego NSZZP Województwa Śląskiego asp. szt. Maciej Dziergas, przedstawiciel Zarządu Wojewódzkiego NSZZP w Rzeszowie kom. Krzysztof Filip, Starosta Leski Wojciech Stelmach, Sekretarz Urzędu Miasta Lesko Magdalena Mazurkiewicz, członek Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 roku Jerzy Urbańczyk, przedstawiciel Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie Radosław Sołek, Dyrektor Muzeum- Zamku w Łańcucie dr Piotr Szopa. W uroczystości uczestniczyli także potomkowie post. Wiktora Szwagla, którzy na co dzień mieszkają w Stanach Zjednoczonych, Jerzy Szwagiel z żoną Małgorzatą i synem Michałem.
Pierwsza część upamiętnienia rozpoczęła się Mszą św. w Kościele pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Lesku, koncelebrowaną przez dziekana dekanatu Lesko ks. Mieczysława Bąka oraz duszpasterza podkarpackiej Policji ks. Marka Buchmana. Przybyłych do Leska gości powitał Krzysztof Filip, Przewodniczący NSZZ Policjantów w Rzeszowie. Po niej wszyscy zebrani przemaszerowali na cmentarz w Lesku, miejsce doczesnego pochówku Wiktora Szwagla. Odsłonięcie tablicy miało bardzo podniosły charakter. Wspomnienie ostatnich chwil życia Wiktora Szwagla przedstawił młody pasjonat historii Piekar Śląskich Leszek Bensz. To właśnie dzięki jego determinacji udało się przywrócić pamięć o bohaterze sierpnia 1939 roku. Dla najbliższej rodziny była to swoista klamra, która domyka historię ich przodka, a dla potomnych jest żywą lekcją o patriotyzmie i oddaniu ojczyźnie.
Następnie wszyscy zebrani udali się do auli Komendy Powiatowej Policji w Lesku. Podczas uroczystej zbiórki osobom zaangażowanym w upamiętnienie zamordowanego policjanta wręczone zostały pamiątkowe medale: Medal „100-lecia Śląskiej Policji”, Medal „Za zasługi dla Zarządu Wojewódzkiego NSZZ Policjantów Województwa Śląskiego”, Medal „W 100. Rocznicę Powołania Policji Państwowej”, „Odznaki Honorowe Sybiraka” oraz „Odznaki Honorowe Rzeszowskiego Związku Sybiraków”.
Historia naszego policyjnego bohatera ujrzała światło dzienne dzięki zaangażowaniu osób od lat upamiętniających losy policjantów, którzy do końca wypełnili rotę ślubowania. To członkowie NSZZ Policjantów, którzy poświęcają swój wolny czas na rzecz przywracania pamięci o tych zapomnianych ofiarach bandytyzmu. Naszą misją jest dbanie o obecnych funkcjonariuszy, ale również kultywowanie pamięci o bohaterach sprzed lat- zapewnia Krzysztof Filip, Przewodniczący ZW NSZZ Policjantów w Rzeszowie.
Pragniemy serdecznie podziękować Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w Rzeszowie insp. Jarosławowi Tokarczykowi, Dowódcy OPP w Rzeszowie insp. Jackowi Maślance oraz Naczelnikowi Wydziału Komunikacji Społecznej KWP w Rzeszowie mł. insp. Łukaszowi Gliwie za osobiste zaangażowanie i pomoc w upamiętnieniu post. Wiktora Szwagla.
Zespół prasowy ZW NSZZ Policjantów w Rzeszowie.
