W związku z Decyzją Prezydium Komisji Krajowej NSZZ Solidarność nr 4/19 z dnia 8 stycznia 2019 roku w sprawie wprowadzenia “Pluralizmu związkowego” w Służbie Więziennej oraz nowelizacją Ustawy o Służbie Więziennej, do której odnosi się w/w decyzja, Prezydium Zarządu Głównego NSZZ FIPW po przeanalizowaniu powyższej decyzji na posiedzeniu w dniu 29 stycznia 2019 roku podjęło Uchwałę Nr 5 – IX/2019, która opisuje skutki wprowadzenia zapisów zmian w ustawie w postaci pluralizmu związkowego oraz stanowcze stanowisko w tej sprawie.
Uchwała Prezydium Nr 5 – IX/2019 Zarządu Głównego NSZZ FiPW z dnia 29 stycznia 2019 roku
Prezydium Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa z siedzibą w Warszawie w odpowiedzi na pismo z dnia 22 stycznia 2019 r., znak BPR.0220.10.2019.BW-S, po zapoznaniu się z treścią załączonej do pisma decyzji nr 4/19 Prezydium Komisji Krajowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” dotyczącą propozycji zmiany art. 34 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz.U. 2018 r., pozycja 1542 ze zm.) oświadcza, iż proponowana w/w decyzją treść zmiany, a konkretnie wprowadzenie wewnątrz formacji większej liczby związków zawodowych jest bezsprzecznie rozwiązaniem szkodliwym z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, a w przypadku wprowadzenia, w tym zakresie zmian w kształcie wskazanym ww. decyzją, zdaniem Prezydium Zarządu Głównego NSZZ FiPW w Warszawie może doprowadzić do powstania chaosu wewnątrz formacji oraz zagrożenia bezpieczeństwa państwa.
Niewątpliwie należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę, iż zgodnie z art. 1 ustawy o Służbie Więziennej, Służba Więzienna jest umundurowaną i uzbrojoną formacją apolityczną podległą Ministrowi Sprawiedliwości, posiadającą własną strukturę organizacyjną. W myśl art. 2 ust. 1 ustawy, Służba Więzienna realizuje na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 2018 r. poz. 652 i 1010) zadania w zakresie wykonywania tymczasowego aresztowania oraz kar pozbawienia wolności i środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności.
Z powyższego wynika, iż zadania, jakie realizuje Służba Więzienna należy zaliczyć do zadań szczególnych, mając na uwadze bezpieczeństwo państwa, czyli tożsamych z wykonywanymi przez siły zbrojne i policję. Z tych właśnie względów należy stanowczo podkreślić, iż aktualne brzmienie art. 34 ustawy o Służbie Więziennej, zgodnie z którym:
1/ funkcjonariusze mogą zrzeszać się w związku zawodowym na zasadach określonych w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1881);
2/ w Służbie Więziennej może działać tylko jeden związek zawodowy zrzeszający funkcjonariuszy. Związek ten nie ma prawa do strajku, jest zgodne z art. 2 wyrażającym zasadę demokratycznego Państwa Prawnego oraz art. 12 i art. 59 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Nie naruszają również przepisów Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy, co więcej art. 9 przywołanej Konwencji przewiduje możliwość ograniczenia przez ustawodawstwo krajowe gwarancji dotyczącej wolności związkowej.
Służba Więzienna, jako umundurowana i uzbrojona formacja apolityczna, posiadająca własną strukturę organizacyjną, podległa Ministrowi Sprawiedliwości, zdecydowanie winna podlegać ograniczeniom w zakresie ilości związków zawodowych zrzeszających funkcjonariuszy. Funkcjonariusze, jak wynika z ust. 1 mogą zrzeszać się w związku zawodowym na zasadach określonych w ustawie o Związkach Zawodowych, a zatem mają zagwarantowane prawo zrzeszania się w związku zawodowym, co oznacza, iż przepis ten nie zakazuje zrzeszania się w związku zawodowym, nie neguje więc fundamentalnej zasady wolności zrzeszania się, a tym samym nie prowadzi do jej naruszenia, niemniej jednak ze względu na charakter tej służby, wprowadzone ograniczenie w zakresie ilości związków zawodowych zrzeszających funkcjonariuszy do jednego, jest uzasadnione także z punktu widzenia obronności państwa – formacja uzbrojona.
Przyjęta przez ustawodawcę regulacja prawna uwzględnia zarówno zasady wynikające z Konstytucji RP, standardy międzynarodowe dotyczące zrzeszania się w związkach zawodowych, jak również realizuje przepisy ustawy o Służbie Więziennej umundurowanej i uzbrojonej formacji, apolitycznej, posiadającej własną strukturę organizacyjną.
Zgodnie z art. 31 ust 3 zd. 1 Konstytucji RP, ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.
Zatem określonym w Konstytucji RP formalnym warunkiem ograniczenia praw i wolności obywatelskich jest, by ograniczenie takie dokonane zostało w jedynej dopuszczalnej formie, to jest w drodze ustawowej, który to warunek w tym konkretnym wypadku został bezsprzecznie spełniony.
Wprowadzenie przez ustawodawcę obowiązującej regulacji w zakresie możliwości zrzeszania się funkcjonariuszy w jednym związku zawodowym jest uzasadnione dobrem służby i jak już wskazano na wstępie jest wręcz pożądane z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa i szeroko pojętego dobra publicznego.
Koncepcja ograniczenia prawa zrzeszania się nie jest obca polskiemu ustawodawstwu, dotyczy także innych formacji mundurowych, które są także istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa Państwa, a mianowicie ograniczenia w tym zakresie wynikają także z ustawy o Policji, oraz ustawy o Straży Granicznej. Straż Graniczna mimo, iż nie jest wymieniona enumeratywnie w art. 9 Konwencji Nr 87 MOP ma identyczne rozwiązania w zakresie pluralizmu związkowego jak Policja i Służba Więzienna, dlatego należy przyjąć, że ustawodawca kierował się nie literalnymi zapisami Konwencji a faktycznie realizowanymi zadaniami w zakresie bezpieczeństwa państwa.
Uświadomić też sobie należy, iż stosunek służbowy funkcjonariuszy Służby Więziennej nie jest zwykłym stosunkiem pracy, lecz stosunkiem administracyjno-prawnym powstającym w drodze mianowania w związku z dobrowolnym wstąpieniem do służby. Kandydat do publicznej służby mundurowej od momentu mianowania musi poddać się regułom pełnienia służby, nacechowanej istnieniem specjalnych uprawnień, ale także i szczególnych obowiązków i ograniczeń. Niejednokrotnie służba pełniona jest z narażeniem życia (w tym np. w zakresie obronności państwa).
Nieprawidłowości w działaniu służby mundurowej – Służby Więziennej w odróżnieniu od rynku pracy mogą powodować (i wielokrotnie powodowały) fatalne skutki dla sprawnego funkcjonowania i bezpieczeństwa państwa. Dlatego też ważnym jest skuteczne przeciwdziałanie takim sytuacjom i temu właśnie służy wprowadzenie branżowego związku zawodowego, w którym mogą zrzeszać się funkcjonariusze Służby Więziennej.
Prezydium Zarządu Głównego NSZZ FiPW zwraca też uwagę, iż z zaproponowanej decyzją zmiany treści art. 34 ustawy o Służbie Więziennej wynika, iż prawo do strajków nie przysługiwałoby wyłącznie funkcjonariuszom, co oznacza, iż prawo takie przysługiwałoby związkowi. Jest to niezwykle ważna i niebezpieczna propozycja zmiany. Tym bardziej, iż zgodnie z art. 59 ust 3 Konstytucji RP związkom zawodowym przysługuje prawo do organizowania strajków pracowniczych i innych form protestu w granicach określonych w ustawie. Ze względu na dobro publiczne ustawa może ograniczyć prowadzenie strajku lub zakazać go w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach. W konsekwencji aktualnie brzmiąca treść art. 34 pkt 2 zd. 2 jest zgodna z treścią ww. przepisu Konstytucji RP, a wprowadzenie proponowanej zmiany należy uznać nie tylko za niebezpieczną, ale i groźną.
Reasumując stwierdzić należy, iż obowiązujące aktualnie ograniczenie występuje jedynie w zakresie prawa swobody wstępowania do dowolnego związku zawodowego i zrzeszania się. Ograniczenie polega na tym, że prawa związkowe funkcjonariuszy Służby Więziennej mogą być wykonywane w jednym branżowym związku zawodowym, zaś związek ten nie ma prawa do strajku. Pozostałe natomiast prawa związkowe, gwarantowane w Konstytucji RP, jak i prawie międzynarodowym oraz prawie unijnym przysługują w pełnym zakresie.
Prezydium Zarządu Głównego NSZZ FiPW w Warszawie stoi na stanowisku, że zawarte w art. 34 ustawy o Służbie Więziennej ograniczenie wolności związkowej nie narusza zasady demokratycznego państwa prawnego, ani też zasady wolności związkowej.
Prezydium Zarządu Głównego NSZZ FiPW w Warszawie sygnalizuje, iż pracownicy cywilny, zatrudnieni w Służbie Więziennej mają pełną, niczym nieograniczoną swobodę w zakresie zrzeszania się, niemniej jak dotychczas zrzeszają się oni wyłącznie w branżowym związku zawodowym.
Prezydium Zarządu Głównego NSZZ FiPW z cała stanowczością podkreśla, że rozwiązania ustaw pragmatycznych innych służb mundurowych tj. Policji, Straży Granicznej w zakresie funkcjonowania w ich strukturach związków zawodowych nie mogą być odmiennie regulowane niż w ustawie o Służbie Więziennej. Dlatego uważa, że wniosek legislacyjny NSZZ Solidarność jest nieuzasadniony i nie zasługuje na uwzględnienie.
Przewodniczący
Zarządu Głównego NSZZ FiPW
(-) Czesław Tuła
Poniżej Decyzja KK Solidarność, Projekt Zmiany Ustawy o SW oraz pisma skierowane do Pani Przewodniczącej Forum Związków Zawodowych Doroty Gardias, Przewodniczącego Federacji Związków Zawodowych Służby Mundurowych Rafała Jankowskiego jak również Dyrektora Generalnego Służby Więziennej Pana Gen. Jacka Kitlińskiego.
Pismo skierowane do Pani Przewodniczącej FZZ
Pismo z dnia 23 stycznia r 2019 skierowane do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej
Pismo skierowane do Przewodniczącego FZZSM
Pismo z dnia 30 stycznia skierowane do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej
Uchwała Prezydium Nr 5-IX/2019 dnia 29.01.2019 w sprawie Pluralizmu Związkowego
