Polska wciąż nie ma całościowej strategii przeciwdziałania przestępstwom z nienawiści – Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar po raz kolejny pisze o tym do premiera Mateusza Morawieckiego. Mimo zgłaszanych przez RPO od kilku lat rekomendacji systemowych zmian w prawie i praktyce niewiele się zmieniło
18 lutego 2021 r. Komisja Europejska stwierdziła, że Polska uchybiła przepisom prawa unijnego poprzez nieprawidłową transpozycję decyzji ramowej Rady 2008/913/WSiSW z 28 listopada 2008 r. w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych. W opinii Komisji przepisy polskiego prawa karnego nie transponują prawidłowo przepisów decyzji dotyczących nawoływania do nienawiści podżegającego do przemocy na tle rasistowskim i ksenofobicznym oraz ograniczają zakres kryminalizacji podżegania do nienawiści.
Ponadto Polska nieprawidłowo transponowała przepisy dotyczące kryminalizacji konkretnych form nawoływania do nienawiści oraz ograniczając kryminalizację negowania i aprobowania tych przestępstw wyłącznie do przypadków, w których przestępstwa te zostały popełnione przeciwko obywatelom polskim.
W związku z tym RPO powtórnie zwraca uwagę premiera na brak rządowej strategii przeciwdziałania przestępstwom z nienawiści. Dalece niewystarczające okazały się dotychczasowe próby podjęcia działań, takie jak np. powołanie Międzyresortowego Zespołu ds. przeciwdziałania propagowaniu faszyzmu i innych ustrojów totalitarnych oraz przestępstwom nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość.
Na potrzebę stworzenia kompleksowej strategii Adam Bodnar zwracał uwagę w wystąpieniach do premiera z 30 października 2018 r., 19 lutego 2019 r. i 30 czerwca 2020 r. (w dwudziestą rocznicę przyjęcia przez Radę Unii Europejskiej dyrektywy 2000/43/WE, wprowadzającej w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne).
Postulaty RPO to m.in.
- ściganie z urzędu przestępstw motywowanych uprzedzeniami ze względu na czyjąś niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną i tożsamość płciową,
- karalność samego członkostwa w organizacjach odwołujących się do totalitaryzmów, a zakazanych na mocy Konstytucji,
- wprowadzenie ustawowej definicji mowy nienawiści i skuteczniejsze oczyszczanie internetu z takich treści,
- szerokie kampanie społeczne, edukacyjne i szkoleniowe dla różnych środowisk o szkodliwości mowy nienawiści.
Do dziś RPO nie uzyskał na swe wystąpienia żadnej merytorycznej odpowiedzi. Dlatego Adam Bodnar ponownie zwraca się do premiera o merytoryczną analizę wskazanych w poprzednich wystąpieniach postulatów oraz o przedstawienie stanowiska. Prosi też o odniesienie się do uchybień wskazanych w decyzji Komisji Europejskiej i poinformowanie, jakie działania zostaną podjęte w celu ich wyjaśnienia lub usunięcia.
XI.518.50.2017
Załączniki: Pismo RPO do PRM
